Zeehonden in de Noordzee

Zeehonden in onze Noordzee

Twee soorten: de gewone zeehond en de grijze zeehond

De zeehond is misschien wel het bekendste dier uit de Noordzee. Zo schrikachtig als ze zijn op het land, zo nieuwsgierig zijn ze onder water. Kom je ze onderwater tegen, dan kan een zeehond zomaar dichtbij komen om je nieuwsgierig te bestuderen of om met je vinnen te spelen. Wij hebben dit regelmatig meegemaakt en krijgen er geen genoeg van.

In de Noordzee komen gewone en grijze zeehonden voor.

Gewone zeehond

De meest voorkomende soort in het Nederlandse deel van de Noordzee en in de Waddenzee is de gewone zeehond. Eigenlijk is hij niet gewoon, want hij komt wereldwijd minder vaak voor dan grijze zeehonden. In onze Waddenzee leeft een grote populatie gewone zeehonden.

Het gewicht van een volwassen gewone zeehond ligt tussen de 60 en de 150 kilo. De lengte varieert tussen de één meter dertig en een kleine twee meter. Voor voedsel kunnen ze zomaar 45 kilometer zwemmen, maar vaak keren ze terug naar hun favoriete rustplek.

Het pupseizoen is in juni en juli. De pups hebben bij de geboorte al een gevlekte vacht zoals de volwassen zeehonden. Ze kunnen gelijk na de geboorte zwemmen, hun puppy-vacht hebben ze al in de baarmoeder omgewisseld. Vaak vindt de geboorte dan ook plaats op een plek vlakbij het water. Ze zijn nog wel heel afhankelijk van de moeder en moeten nog groeien van de moedermelk. In drie weken tijd groeit het jong op de moedermelk van tien kilo naar zo’n vijfentwintig kilo.

Zeehonden in de Noordzee

Grijze zeehond

Bij de Engelse en Schotse kust zijn het juist de grijze zeehonden, ook wel kegelrob genoemd, die hun soortgenoten overschaduwen. Grijze zeehonden komen hier drie keer zo vaak voor als gewone zeehonden. De grootste populatie grijze zeehonden ter wereld leeft rond Groot-Brittannië, een groot deel daarvan leeft in de Noordzee.

Zeehonden in de Noordzee

Zeehonden zwemmen makkelijk grote afstanden en doorkruisen met gemak de Noordzee. Britse zeehondenonderzoekers vertelden ons dat jonge grijze zeehonden, geboren op de Farne-eilanden ten noorden van New Castle aan de Engelse kust, vijf dagen later worden gesignaleerd in onze Waddenzee.

De grijze zeehonden zijn groter dan gewone zeehonden. Met een lengte tussen de één meter tachtig en twee meter tien. Hun gewicht ligt tussen de 105 en 310 kilo, bijna het dubbele van de gewone zeehonden. De mannetjes hebben vaak een imponerende grote kop met een rimpelnek. Ze zijn minder schuw en nieuwsgieriger dan de gewone zeehond. Al zal ook een grijze zeehond zich kapot schrikken als hij je ineens ziet, wanneer hij zonnebadend op het strand ligt.

Nieuwsgierige zeehonden

Dat grijze zeehonden nieuwsgierig zijn, ondervonden we al eens. Melvin lag nog geen minuut in het water met zijn snorkeluitrusting en onderwatercamera toen een jonge grijze zeehond hem opzocht. Even later lag het dier op slechts een armlengte afstand.

Ook tijdens het duiken moet je niet verbaasd zijn als ineens een zeehond naar je vinnen zwemt en deze probeert te pakken!

Pups

Grijze zeehonden verharen ieder jaar, daardoor blijft hun vacht dik en waterdicht. De pups worden geboren met een witte, donzige vacht in de decembermaand. De vrouwtjes kiezen vaak een verlaten, moeilijk bereikbare plek om te werpen zodat hun jong goed beschermd is. De pups kunnen nog niet zwemmen, hun vacht is niet waterbestendig. De eerste drie tot vier weken van hun leven zijn ze erg kwetsbaar en daarom blijven ze op het zandstrand of rotsstrand boven de waterlijn. In die periode wisselen ze hun puppyvacht in voor een waterdichte vacht.

Zwemmen met een grijze zeehond

Ouderdom komt met gebreken

Zelfs als zeehonden oud en blind zijn, kunnen ze zichzelf nog redden. In de haven van Lerwick hadden wij een ontmoeting met Old George. Een grote dikke stier, maar inmiddels stekeblind. Hij kon zich prima redden en scharrelde in de haven zijn voedsel bij elkaar. Hij hoefde niet meer op jacht. Jarenlang leefde Old George in de haven, zijn leeftijd werd ruim boven de 35 jaar geschat. Maar het laatste jaar is hij niet meer gesignaleerd.

Zeehonden in de Noordzee
Old George

Bertus de zeehond

In Nederland hebben we onze eigen ‘Old George’. In Den Helder staat hij bekend als Bertus de zeehond. Deze grijze zeehond brengt een groot deel van het jaar door in de haven van Den Helder. Bertus is het troetelkindje van de medewerkers van de visafslag.  De plaatselijke vissers werpen hem wel regelmatig een visje toe. Bertus heeft in Den Helder een makkelijk leven. Toch vertrekt Bertus ieder jaar in de maand december. Vermoedelijk zwemt hij naar de Engelse kust, om rond eind januari weer terug te keren op zijn vaste stek. Recent kwam Bertus in het nieuws toen hij een oefening van de Koninklijke Marine tijdens de marinedagen wist te verstoren. De oefening moest aangepast worden omdat Bertus daar rondzwom.

De grijze en gewone zeehond: Hoe hou je ze uit elkaar?

Grijze zeehonden zijn groter en (oudere) mannetjes hebben een rimpelnek. Maar de makkelijkste manier om beide zeehonden uit elkaar te kunnen houden is door te kijken naar de kop (zie foto’s hieronder).

  • Grijze zeehonden hebben een snuit die in een schuine lijn doorloopt vanaf het voorhoofd. Bij gewone zeehonden loopt de kop vanaf het voorhoofd iets concaaf naar beneden, net als bij een hond. Het geeft ze een wat vriendelijkere uitstraling.
  • Bij gewone zeehonden staan de ogen meer aan de voorkant van zijn kop, bij de grijze zeehond zitten de ogen meer aan de zijkant.
  • De neus van een gewone zeehond heeft neusgaten die in een V-vorm lopen. Een grijze zeehond heeft twee evenwijdige neusspleten.

Andere verschillen zijn vaak moeilijker waar te nemen. Grijze zeehonden zijn vaak meer tweekleurig, donkerder met donkere vlekken aan de bovenzijde en lichter bij de buik. De vacht van de gewone zeehond is meer gelijkwaardig gevlekt. Beide zeehonden kunnen variëren in kleur.

Zeehonden in de Noordzee
Gewone zeehond
Zeehonden in de Noordzee
Grijze zeehond

Voedsel en jacht

Omdat ze zo schattig zijn vergeten we wel eens dat zeehonden echte roofdieren zijn. Ze jagen door hun prooi te achtervolgen. Hun voedsel bestaat uit verschillende soorten vis, week- en schaaldieren. Grijze zeehonden eten zelfs wel eens een zeevogel of een andere zeehond. Grijze zeehonden worden ook verantwoordelijk gehouden voor bepaalde dodelijke verwondingen bij bruinvissen.

Voor de jacht hoeven ze meestal maar enkele minuten onder water te blijven. Maar zeehonden kunnen ook diep en lang duiken. Zo’n lange duik kan wel een half uur duren. Voor zo’n duik past het lichaam van een zeehond zich aan. De hartslag daalt van 75 tot 120 slagen per minuut naar slechts vier tot zes slagen waardoor hij minder zuurstof verbruikt. Bovendien ademt een zeehond uit, voordat hij een duik in de diepte waagt. Daardoor kan een zeehond snel naar grote diepte afzakken, zonder daar ziekteverschijnselen van te krijgen. Zeehonden kunnen de onvoorstelbare diepte duiken, maar liefst 100 meter diep!

Aerodynamisch

Op het land lijken ze vaak onhandig als ze over het strand hupsen naar een plekje om te drogen. In het water veranderen ze in aerodynamische en handige onderwaterdieren. Zelfs hun geslachtsorganen worden in het lichaam teruggetrokken voor een betere stroomlijn. Met zijn achterste flippers kan een zeehond een duiksnelheid bereiken van dertig meter per seconde. Met zijn voorste flippers en zijn staart stuurt hij.

Een dikke laag vet zorgt voor isolatie, drijfvermogen en energieopslag. Bovendien hebben zeehonden een cardiovasculair systeem waarbij het bloed wordt weggeleid van het lichaamsoppervlakte, om het verlies van lichaamswarmte te minimaliseren.