Orka’s in de Noordzee
Drie orka's door ons gefotografeerd in de Noordzee vanaf een werkende vissersboot

Orka’s in de Noordzee

De killer whale, het zachtaardige roofdier

Orka’s in onze Noordzee?? Jazeker! Melvin zag ze met zijn eigen ogen. Ze komen vooral voor in de Noordelijke Noordzee. Op dezelfde plek waar Nederlandse vissersboten ieder jaar de Hollandse haring en de makreel vangt. In de zuidelijke Noordzee is de orka een dwaalgast.

De orka is het meest intelligente roofdier dat we op aarde kennen. Hun intelligente is zelfs zo ver ontwikkeld dat orka-groepen eigen culturen kennen, een eigen taal gebruiken en zelfs een lange termijn geheugen hebben. Hun echolocatiesysteem is bijzonder geavanceerd, het is een soort zesde zintuig.

De orka’s volgen de trek van de makreel vanuit de Atlantische oceaan de Noordzee in. Deze orka’s hebben geleerd gebruik te maken van de vissersboten. Zodra de netten worden binnengehaald valt er veel vis uit de netten en is het makkelijk snacken. Op dat moment zwemmen de orka’s naar de vissersboten.

Intelligent

De rugvin van een orka kan twee meter hoog worden.

Dat het intelligente dieren zijn die precies weten wat ze doen blijkt uit het feit dat ze alleen op de vissersboten afzwemmen als de netten worden ingehaald. Dan is er voedsel voor ze. Je zou misschien kunnen denken dat acht meter grote roofdieren hun maaltje met grote happen vis tegelijk naar binnen werken. Het tegendeel is waar. De orka’s eten de vis één voor één.

Een volwassen orka is vijf tot negen meter groot. De rugvin van een volwassen mannetje kan wel twee meter hoog worden, oftewel net zo groot als een volwassen persoon! De grootte van de rugvin van een dier is afhankelijk van leeftijd en geslacht. De vrouwtjes zijn herkenbaar door hun kleinere rugvin en een kortere lichaamslengte.

Bigga

Melvin fotografeerde vanaf de Shetland-eilanden twee orka’s. Na contact met wetenschappers bleek een van de orka’s Bigga te heten. Over deze orka was meer bekend. Hij wordt vaker gezien in het bijzijn van een ander mannetje. Het lijkt erop dat deze twee orka’s maatjes zijn. Locaties waar ze zijn gespot: de noordelijke Noordzee en rond IJsland. Het leefgebied van deze orka’s is vermoedelijk de Noordelijke Atlantische oceaan en de Noordelijke Noordzee. In dit grote gebied leven meerdere orka pods. Er wordt nauwelijks onderzoek naar gedaan en er is weinig over ze bekend. Dit komt mede doordat deze populatie orka’s moeilijke toegankelijk is voor wetenschappers. De enige manier om deze orka’s te bestuderen is vanaf werkende vissersschepen op de onstuimige zee.

Rugvin

Iedere orka heeft een andere vorm rugvin en een specifieke wit-grijze zadelvlek achter de rugvin. Daarmee kunnen orka’s geïdentificeerd worden. Ook de witte ronde vlek bij het oog kan een specifieke vorm hebben.

Twee orka's in de Noordzee. Let op de verschillende vorm van de rugvin waarmee orka's geïdentificeerd kunnen worden.

Twee orka’s. Let op de verschillen in de vorm van de rugvin. De rechter orka is Bigga.

Orka van 103 jaar oud!

De orka is een dolfijnachtige. Het zijn sociale dieren die het grootste deel van hun leven doorbrengen in hechte familiegroepen van twee tot dertig dieren. Mannetjes kunnen zestig jaar oud worden, vrouwtjes wel negentig jaar. Er zijn orka’s waarvan men weet dat ze nog veel ouder zijn. Zoals orka ‘Granny’. Granny zwemt in de stille oceaan en is maar liefst 103 jaar oud! Ze leidt een orka pod, haar familie, waarin haar kinderen, kleinkinderen en overgroot-kleinkinderen zwemmen. Orka’s die in gevangenschap leven worden veel minder oud. Ze sterven eigenlijk altijd voor hun twintigste levensjaar.

In de Noordzee jagen orka’s vooral op vis, zoals makreel, kabeljauw, haring en zalm. Andere orka’s jagen op zoogdieren zoals zeehonden, walvissen en dolfijnen. Orka’s die voorkomen in de oceanen van het zuidelijke halfrond jagen op baleinwalvissen. Dat heeft ze de bijnaam ‘killer whale’ opgeleverd.

Toproofdier

Orka’s zijn toproofdieren, dat betekent dat ze aan de top van de voedselketen staan. Bekend zijn de beelden van orka’s die zeehonden en pinguïns door de lucht gooien en aan stukken scheuren. Toch is de orkaTwee orka's in de Noordzee het enige toproofdier die mensen niets doet. De killer whale is een zachtaardig roofdier. In het wild levende orka’s hebben nooit een mens aangevallen. Alleen in gevangenschap zijn er enkele gevallen bekend waarbij een killer whale zijn trainer aanviel. Dat is zeer waarschijnlijk door de emotionele en mentale stress die de dieren ervaren in gevangenschap. Een orka in het wild zwemt makkelijk 100 kilometer per dag en leeft in een sociale structuur van zijn pod. Er zijn gegevens dat orka’s tot 160 kilometer per dag kunnen zwemmen. In gevangenschap van dolfinaria-achtige centra (Seaworld e.d.) worden ze gehouden in bassins. Je kunt je voorstellen dat een bassin voelt als een vogelkooitje voor een orka die gewend is honderden kilometers per week te zwemmen met zijn familie. Ook het gemis aan de sociale structuren en interactie met hun pod (familie) zou de oorzaak kunnen zijn van veel stress.

Het is niet ondenkbaar dat er veel meer dan 2 soorten orka’s bestaan die leven binnen hun eigen sociale verbanden, die hun eigen specialistische jachttechnieken hebben ontwikkeld en zelfs hun eigen taal hebben. We weten relatief weinig van orka’s en er is veel meer onderzoek nodig om hun sociale structuren bloot te leggen.